Ustawa offsetowa tak naprawdę nosi nazwę ustawy o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa.
Ustawa offsetowa ma znaczenie głównie dla sektora obronnego, gdyż ma zastosowanie tylko do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i to tylko tych, do których na podstawie przepisu art. 4 ust. 5b ustawy Pzp nie stosuje się ustawy prawo zamówień publicznych. Są to zamówienia dokonywane w związku z wystąpieniem konieczności ochrony istotnego interesu bezpieczeństwa państwa, o którym mowa w art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Czym jest offset?
Koncepcja offsetu jest ściśle związana z ochroną krajowego przemysłu obronnego. Gdy państwo dokonuje zakupów w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa od wykonawców zagranicznych, naturalną konsekwencją jest osłabienie krajowego przemysłu obronnego. Offset ma na celu przeciwdziałanie tym skutkom poprzez zobowiązanie zagranicznego wykonawcy do spełnienia określonych świadczeń, które mają na celu wzmocnienie potencjału przemysłu obronnego państwa (a tym samym kompensować mają – stąd termin offset czyli kompensacja – osłabienie tego potencjału poprzez udzielenie zamówienia wykonawcy zagranicznemu).
Stary i nowy offset
Nowa ustawa offsetowa,które weszła w życie w 2014 r. zastąpiła ustawę z dnia 10 września 1999 r. o niektórych umowach kompensacyjnych zawieranych w związku z umowami dostaw na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.
Mimo, że obie ustawy określa się mianem offsetowej, są to różne ustawy.
Wśród podstawowych różnic należy wymienić:
- węższy zakres zastosowania – nowa ustawa ma zastosowanie w odniesieniu do zamówień obronnych, jeżeli wymaga tego ochrona istotnego interesu bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 346 Traktatu, wcześniej dotyczyła wszystkich zamówień obronnych dotyczących zagranicznego sprzętu wojskowego lub uzbrojenia o wartości powyżej 5 mln Euro;
- brak automatyzmu w stosowaniu offsetu – zastosowanie nowej ustawy offsetowej jest uzależnione od wykazania, że jest to konieczne do ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa;
- eliminacja offsetu pośredniego – obecnie dopuszczalny jest tylko offset bezpośredni, czyli zapewniający wymaganą przez Skarb Państwa niezależność od zagranicznego dostawcy w celu utrzymania lub ustanowienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potencjału w zakresie m.in. przeniesienia zdolności produkcyjnych, serwisowych i obsługowo-naprawczych, wcześniej mogły to być także zobowiązania niezwiązane z przedmiotem zamówienia, w związku z którym zawierana była umowa offsetowa;
- zmiana podmiotu administrującego zobowiązaniami offsetowymi – obecnie to Ministerstwo Obrony Narodowej, poprzednio Ministerstwo Gospodarki;
- wprowadzenie ustawowej regulacji umownych za nienależyte wykonanie zobowiązań offsetowych.
Dalsze informacje
Nieco wyjaśnień dotyczących genezy i znaczenia nowej ustawy offsetowej zawartych jest w rządowym uzasadnieniu do projektu ustawy.
Zagadnienia związane z offsetem budzą sporo ciekawości. Zagadnienia te są jednak trudne – nie ułatwia tego ustawa, która – choć krótka – budzi wiele interpretacyjnych wątpliwości.
