{"id":69,"date":"2019-02-21T21:58:55","date_gmt":"2019-02-21T21:58:55","guid":{"rendered":"http:\/\/digitalbabel.legal\/?p=69"},"modified":"2019-02-21T21:59:44","modified_gmt":"2019-02-21T21:59:44","slug":"zamowienia-publiczne-wsparciem-dla-start-upow-i-stymulatorem-innowacyjnosci","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/digitalbabel.legal\/zamowienia-publiczne\/zamowienia-publiczne-wsparciem-dla-start-upow-i-stymulatorem-innowacyjnosci\/","title":{"rendered":"Zam\u00f3wienia publiczne wsparciem dla start-up\u00f3w i stymulatorem innowacyjno\u015bci"},"content":{"rendered":"\n
Od pewnego czasu temat innowacyjno\u015bci oraz szczeg\u00f3lnej roli, jak\u0105 w rozwoju innowacyjno\u015bci w Polsce maj\u0105 odegra\u0107 start-upy, nie schodzi z pierwszych stron gazet. Jest to zwi\u0105zane m.in. z po\u015bwi\u0119ceniem start-upom wiele miejsca w rz\u0105dowym Planie na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju<\/a>, kt\u00f3rego jednym z filar\u00f3w jest rozw\u00f3j innowacyjnych firm.<\/p>\n\n\n\n Jednak o startu-pach i wspieraniu innowacyjno\u015bci m\u00f3wi si\u0119 g\u0142\u00f3wnie w kontek\u015bcie wsparcia kapita\u0142owego w ramach poszczeg\u00f3lnych faz rozwoju biznesu, czemu s\u0142u\u017cy\u0107 ma m.in. niedawno og\u0142oszony program Start in Poland<\/a>. Co wi\u0119cej, podkre\u015bla si\u0119, \u017ce dobrze by\u0142oby, aby wspierane tak przedsi\u0119wzi\u0119cia mia\u0142y od razu globalne ambicje, do czego przyczyni\u0107 si\u0119 ma plan szybkiej \u201eakceleracji\u201d i \u201eekspansji zagranicznej\u201d. Na plan dalszy schodzi praktyczny aspekt szybkiego wdro\u017cenia w \u017cycie konkretnych produkt\u00f3w i us\u0142ug oferowanych przez tak wspierane start-upy.<\/p>\n\n\n\n Nie dziwi\u0105 zatem coraz cz\u0119\u015bciej pojawiaj\u0105ce si\u0119 g\u0142osy krytyki wobec takiej polityki, wskazuj\u0105ce m.in. na problematyczn\u0105 skuteczno\u015b\u0107 takich program\u00f3w obarczonych naturalnym, ale znacznym ryzykiem inwestycyjnym. Tymczasem pa\u0144stwo dysponuje innym pot\u0119\u017cnym narz\u0119dziem dla rozwoju innowacyjno\u015bci gospodarki. Tym narz\u0119dziem s\u0105 zam\u00f3wienia publiczne.<\/p>\n\n\n\n Rozw\u00f3j innowacyjno\u015bci dzi\u0119ki zam\u00f3wieniom publicznym<\/strong><\/p>\n\n\n\n Zam\u00f3wienia publiczne to nie tylko racjonalne i efektywne wydatkowanie \u015brodk\u00f3w publicznych, to tak\u017ce jeden z najwa\u017cniejszych instrument\u00f3w polityki gospodarczej pa\u0144stwa. Czym\u017ce innym, jak nie \u015bwiadomym wp\u0142ywem pa\u0144stwa na gospodark\u0119 jest wprowadzony w ramach najnowszej nowelizacji ustawy Pzp obowi\u0105zek zatrudniania na podstawie umow\u0119 o prac\u0119 os\u00f3b wykonuj\u0105cych okre\u015blone czynno\u015bci w zakresie realizacji zam\u00f3wienia, o ile wykonanie tych czynno\u015bci polega na wykonywaniu pracy w rozumieniu kodeksu pracy? Czas, by system zam\u00f3wie\u0144 publicznych sta\u0142 si\u0119 tak\u017ce jednym z najwa\u017cniejszych instrument\u00f3w polityki innowacyjnej pa\u0144stwa.<\/p>\n\n\n\n Unia stawia na innowacyjno\u015b\u0107<\/strong><\/p>\n\n\n\n Unia Europejska od lat stawia na rozw\u00f3j innowacyjno\u015bci przy pomocy zam\u00f3wie\u0144 publicznych. W licznych dokumentach UE wskazywano od dawna na mo\u017cliwo\u015bci wykorzystania zam\u00f3wie\u0144 publicznych w celu promowania rozwi\u0105za\u0144 innowacyjnych w gospodarce. Jednym z g\u0142\u00f3wnych cel\u00f3w uchwalenia nowego pakietu dyrektyw zam\u00f3wieniowych z 2014 roku by\u0142o pobudzenie innowacyjno\u015bci w pa\u0144stwach cz\u0142onkowskich Unii. Nowe dyrektywy wprowadzi\u0142y w tym celu m.in. specjalny tryb udzielania zam\u00f3wie\u0144 publicznych \u2013 partnerstwo innowacyjne. Ma on na celu umo\u017cliwienie dokonywania zam\u00f3wie\u0144 na rozwi\u0105zania i produkty, kt\u00f3re wymagaj\u0105 jeszcze prac R&D i sfinansowania tych prac przez zamawiaj\u0105cych.<\/p>\n\n\n\n W wielu krajach \u015bwiata wskazuje si\u0119 na znaczenie sektora publicznego w stymulowaniu proinnowacyjnego rozwoju gospodarki poprzez odpowiednie kszta\u0142towanie popytu na innowacyjne produkty (tzw. demand driven innovation policy<\/em>). Sektor publiczny ma bowiem mo\u017cliwo\u015b\u0107 generowania zapotrzebowania na innowacyjne produkty i us\u0142ugi.<\/p>\n\n\n\n W Polsce bez wi\u0119kszych zmian<\/strong><\/p>\n\n\n\n Tak\u017ce i w Polsce od dawna m\u00f3wi si\u0119 o tym, \u017ce zam\u00f3wienia publiczne winny promowa\u0107 innowacyjno\u015b\u0107. Warto przypomnie\u0107, \u017ce ponad 8 lat temu, w kwietniu 2008 roku Rada Ministr\u00f3w przyj\u0119\u0142a dokument “Nowe podej\u015bcie do zam\u00f3wie\u0144 publicznych. Zam\u00f3wienia publiczne a ma\u0142e i \u015brednie przedsi\u0119biorstwa, innowacje i zr\u00f3wnowa\u017cony rozw\u00f3j\u201d<\/em><\/a>. Powsta\u0142o tak\u017ce szereg opracowa\u0144, raport\u00f3w i bada\u0144 wskazuj\u0105cych na potrzeb\u0119 proinnowacyjnego podej\u015bcia do zam\u00f3wie\u0144 publicznych. Jednak z wielu powod\u00f3w, kt\u00f3rych nie spos\u00f3b om\u00f3wi\u0107 w ramach kr\u00f3tkiego artyku\u0142u, te wszystkie dzia\u0142ania nie doprowadzi\u0142y do istotnej zmiany w tym zakresie.<\/p>\n\n\n\n Z pewno\u015bci\u0105 jednym z powod\u00f3w by\u0142o to, \u017ce wspieranie innowacyjno\u015bci by\u0142o w hierarchii wa\u017cno\u015bci problem\u00f3w polskich zam\u00f3wie\u0144 publicznych na do\u015b\u0107 odleg\u0142ym miejscu. Polski system zam\u00f3wie\u0144 publicznych przez ostatnie lata zmaga\u0142 si\u0119 z innymi kwestiami o fundamentalnym charakterze, jak chocia\u017cby zmiana podej\u015bcia do kryteri\u00f3w oceny ofert i odej\u015bcie od stosowania wy\u0142\u0105cznie kryterium ceny. Nie pomaga\u0142 te\u017c formalizm post\u0119powania i restrykcyjne podej\u015bcie kontroluj\u0105cych do wszelkich niestandardowych rozwi\u0105za\u0144 stosowanych przez zamawiaj\u0105cych.<\/p>\n\n\n\n S\u0105 oczywi\u015bcie w Polsce przyk\u0142ady innowacyjnych zam\u00f3wie\u0144 publicznych, jednak maj\u0105 one charakter wyj\u0105tku od regu\u0142y. Warto wspomnie\u0107 o tzw. zam\u00f3wieniach przedkomercyjnych udzielanych m.in. przez NCBiR<\/a>, aczkolwiek trudno m\u00f3wi\u0107 w ich przypadku o efekcie skali. Maj\u0105 one poza tym jedn\u0105 podstawow\u0105 wad\u0119 \u2013 kt\u00f3ra nie wyst\u0119puje w ramach klasycznych zam\u00f3wie\u0144 publicznych \u2013 s\u0105 one raczej programem wsparcia ni\u017c realnym zam\u00f3wieniem, w ramach kt\u00f3rego start-up b\u0119dzie m\u00f3g\u0142 sprzeda\u0107 swe innowacyjne towary i us\u0142ugi za realne pieni\u0105dze.<\/p>\n\n\n\n Szansa dla start-up\u00f3w<\/strong><\/p>\n\n\n\n Tymczasem zam\u00f3wienia publiczne s\u0105 szans\u0105 na to, \u017ceby pieni\u0105dze, kt\u00f3re i tak trzeba wyda\u0107 na zaspokojenie konkretnych potrzeb, wyda\u0107 w taki spos\u00f3b, by trafi\u0142y one do firm oferuj\u0105cych nowe, innowacyjne rozwi\u0105zania. Co wi\u0119cej, to szansa dla start-up\u00f3w, by dosta\u0107 zam\u00f3wienia na zasadach rynkowych i zacz\u0105\u0107 normaln\u0105 sprzeda\u017c \u2013 nie za\u015b rosn\u0105\u0107 na zasadzie “puchni\u0119cia” wycen i kolejnych inwestycji kapita\u0142owych. W przypadku zam\u00f3wie\u0144 publicznych start-up otrzymuje pieni\u0105dze za konkretne rezultaty swoich prac, kt\u00f3re musz\u0105 by\u0107 sprawdzalne w ramach okre\u015blonych kryteri\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n Doda\u0107 nale\u017cy, \u017ce zam\u00f3wienia publiczne to mo\u017cliwo\u015b\u0107 wsparcia innowacyjnych przedsi\u0119biorc\u00f3w o skali niepor\u00f3wnywalnej do \u017cadnego innego programu. Warto\u015b\u0107 rynku zam\u00f3wie\u0144 publicznych to skromnie licz\u0105c ponad 140 mld z\u0142otych rocznie, a warto\u015b\u0107 \u015brodk\u00f3w na wsparcie kapita\u0142owe w ramach programu Start in Poland to niespe\u0142na 3 mld z\u0142. Nawet bior\u0105c pod uwag\u0119, \u017ce nie ka\u017cde zam\u00f3wienie publiczne mo\u017ce i musi by\u0107 innowacyjne, jest to olbrzymia r\u00f3\u017cnica.<\/p>\n\n\n\n Bariery wci\u0105\u017c \u017cywe<\/strong><\/p>\n\n\n\n Jakie s\u0105 zatem bariery dla rozpocz\u0119cia wykorzystywania zam\u00f3wie\u0144 publicznych dla rozwoju innowacyjno\u015bci gospodarki Polski?<\/p>\n\n\n\n Na pewno przygotowanie innowacyjnych zam\u00f3wie\u0144 publicznych jest trudniejsze dla zamawiaj\u0105cych. Znacznie \u0142atwiej jest przygotowa\u0107 zam\u00f3wienie na produkty lub us\u0142ugi ju\u017c dost\u0119pne na rynku. \u0141atwiej jest w\u00f3wczas ustali\u0107 warto\u015b\u0107 przedmiotu zam\u00f3wienia, \u0142atwiej te\u017c przygotowa\u0107 opis przedmiot zam\u00f3wienia. Trudniej te\u017c wtedy postawi\u0107 zamawiaj\u0105cemu zarzut, i\u017c opis przedmiot zam\u00f3wienia ogranicza konkurencj\u0119 np. poprzez uwzgl\u0119dnienie w opisie takich innowacyjnych cech produktu, \u017ce tylko w\u0105skie grono wykonawc\u00f3w jest w stanie z\u0142o\u017cy\u0107 ofert\u0119.<\/p>\n\n\n\n Start-upy w typowych zam\u00f3wieniach publicznych s\u0105 zwykle na z g\u00f3ry straconej pozycji. Zazwyczaj nie maj\u0105 one szans na wykazanie spe\u0142niania warunk\u00f3w udzia\u0142u w post\u0119powaniu, gdy\u017c nie maj\u0105 do\u015bwiadczenia z przesz\u0142o\u015bci w realizacji podobnych projekt\u00f3w lub nie znajduj\u0105 si\u0119 w odpowiedniej sytuacji finansowej. Cz\u0119sto zakres przedmiotu zam\u00f3wienia jest zbyt du\u017cy, aby start-up m\u00f3g\u0142 samodzielnie je zrealizowa\u0107. Opis przedmiotu zam\u00f3wienia oraz kryteria oceny ofert preferuj\u0105 ponadto zwykle rozwi\u0105zania standardowe i ta\u0144sze.<\/p>\n\n\n\n Co wi\u0119cej, start-upy zderzaj\u0105 si\u0119 cz\u0119sto z formalistycznymi wymogami procedury zam\u00f3wieniowej i rzadko dochodz\u0105 do etapu wyboru oferty najkorzystniejszej, po drodze ulegaj\u0105c wykluczeniu. Niestety cz\u0119sty jest brak umiej\u0119tno\u015bci sk\u0142adania prawid\u0142owych pod wzgl\u0119dem formalnym ofert przez przedsi\u0119biorc\u00f3w, kt\u00f3rzy mogliby zaoferowa\u0107 najciekawsze nowatorskie rozwi\u0105zania. Co wi\u0119cej, po takich negatywnych do\u015bwiadczeniach zwykle rezygnuj\u0105 oni na trwale z ubiegania si\u0119 o zam\u00f3wienia publiczne.<\/p>\n\n\n\n Szansa na stymulowanie innowacyjno\u015bci<\/strong><\/p>\n\n\n\n Problem nie do ko\u0144ca tkwi wy\u0142\u0105cznie w regulacjach prawnych. Obecna zmiana przepis\u00f3w prawa zam\u00f3wie\u0144 publicznych, kt\u00f3ra wesz\u0142a w \u017cycie 28 lipca 2016 r., jest jednak wyj\u0105tkow\u0105 okazj\u0105, aby na nowo odkry\u0107 zam\u00f3wienia publiczne dla start-up\u00f3w, bowiem znowelizowane przepisy zawieraj\u0105 szereg nowych regulacji, kt\u00f3re potencjalnie mog\u0105 pos\u0142u\u017cy\u0107 do stymulowania innowacyjno\u015bci w ramach zam\u00f3wie\u0144 publicznych.<\/p>\n\n\n\n Nowe przepisy prawa zam\u00f3wie\u0144 publicznych przewiduj\u0105 cz\u0119\u015bciowe odformalizowanie post\u0119powania \u2013 zw\u0142aszcza w zwi\u0105zku ze zniesieniem wymogu gromadzenia szeregu za\u015bwiadcze\u0144 i dokument\u00f3w niezb\u0119dnych dla wykazania niepodlegania wykluczeniu z post\u0119powania, kt\u00f3re musia\u0142y by\u0107 obowi\u0105zkowo za\u0142\u0105czone do oferty. Teraz te dokumenty b\u0119d\u0105 sk\u0142adane co do zasady tylko przez zwyci\u0119skiego oferenta.<\/p>\n\n\n\n Nowy tryb udzielania zam\u00f3wie\u0144 – partnerstwo innowacyjne<\/a> – umo\u017cliwia sfinansowanie prac R&D oraz zakup produktu, kt\u00f3ry powstanie w ich wyniku. Nowe przepisy nakazuj\u0105 tak\u017ce zamawiaj\u0105cym rozwa\u017cenie podzielenie zam\u00f3wienia na cz\u0119\u015bci oraz obowi\u0105zkowe uzasadnienie ewentualnej decyzji o niedzieleniu zam\u00f3wienia.<\/p>\n\n\n\n Z kolei nowe zasady ustalania kryteri\u00f3w oceny ofert umo\u017cliwiaj\u0105 w zasadzie dowolne skomponowanie zasad oceny ofert przy uwzgl\u0119dnieniu r\u00f3\u017cnych czynnik\u00f3w: ceny, kosztu oraz innych kryteri\u00f3w odnosz\u0105cych si\u0119 do przedmiotu zam\u00f3wienia i zwi\u0105zanych z jako\u015bci\u0105, oddzia\u0142ywaniem na \u015brodowisko, a nawet wprost dotycz\u0105cych oferowanych \u201easpekt\u00f3w innowacyjnych\u201d.<\/p>\n\n\n\n Nic nie stoi tak\u017ce na przeszkodzie, by przy udzielaniu innowacyjnych zam\u00f3wie\u0144 wykorzystywa\u0107 rozwi\u0105zania znane ju\u017c wcze\u015bniej, jak dialog techniczny<\/a>, kt\u00f3ry jest szans\u0105 na dowiedzenie si\u0119 o nowych rozwi\u0105zaniach technologicznych dost\u0119pnych na rynku lub dopiero w toku rozwijania ich. Zamawiaj\u0105cy powinni jednak aktywnie promowa\u0107 informacj\u0119 o takich dialogach w \u015brodowiskach start-upowych i zach\u0119ca\u0107 je do brania w nich udzia\u0142u.<\/p>\n\n\n\n Zamawiaj\u0105cy mog\u0105 tak\u017ce wykorzystywa\u0107 tzw. funkcjonalny opis przedmiotu zam\u00f3wienia, czyli opis zawieraj\u0105cy okre\u015blenie tylko wymaga\u0144 dotycz\u0105cych wydajno\u015bci lub funkcjonalno\u015bci. Przy takim opisie mo\u017cliwe jest oferowanie r\u00f3\u017cnych rozwi\u0105za\u0144 technologicznych, w tym tak\u017ce nowych na rynku. Przyk\u0142adowo, zam\u00f3wienie mo\u017ce dotyczy\u0107 zakupu ubra\u0144 roboczych nie z konkretnego materia\u0142u, o kt\u00f3rym ma wiedz\u0119 zamawiaj\u0105cy, ale o konkretnych w\u0142a\u015bciwo\u015bciach dotycz\u0105cych np. palno\u015bci, wytrzyma\u0142o\u015bci, odporno\u015bci na wielokrotne pranie etc., co umo\u017cliwia zaoferowanie tak\u017ce ubra\u0144 z ca\u0142kowicie nowych materia\u0142\u00f3w b\u0119d\u0105cych efektem prowadzonych bada\u0144 rozwojowych.<\/p>\n\n\n\n Same regulacje prawne nie wystarcz\u0105<\/strong><\/p>\n\n\n\n Potrzebne jest tak\u017ce wyposa\u017cenie zamawiaj\u0105cych w narz\u0119dzia w postaci wzor\u00f3w dokumentacji i opis\u00f3w dobrych praktyk. Wa\u017cne jest tak\u017ce aktywne promowanie innowacyjnych i odwa\u017cnych zamawiaj\u0105cych i odpowiednie ukszta\u0142towanie wytycznych dotycz\u0105cych kontroli zam\u00f3wie\u0144.<\/p>\n\n\n\n Proinnowacyjne wykorzystanie zam\u00f3wie\u0144 publicznych to z\u0142o\u017cony proces, na kt\u00f3ry sk\u0142ada si\u0119 tak\u017ce umiej\u0119tne zarz\u0105dzanie ryzykiem. Na pewno dla sukcesu innowacyjnych zam\u00f3wie\u0144 konieczna jest zmiana nastawienia u organ\u00f3w kontroluj\u0105cych, aczkolwiek nastawienie na innowacje nie oznacza, \u017ce nale\u017cy zrezygnowa\u0107 z zarz\u0105dzania ryzykiem, w ramach kt\u00f3rego konieczna jest tak\u017ce rozs\u0105dna kontrola dzia\u0142a\u0144 zamawiaj\u0105cych. Kilka lat temu Komisja Europejska wyda\u0142a poradnik na ten temat pt. “Risk management in the procurement of innovation”<\/a>, w ramach kt\u00f3ry sformu\u0142owano m.in. m.in. taka rekomendacj\u0119:<\/p>\n\n\n\n “A change of attitude and organisational culture to establish clear awareness and principles as to the three functions of risk management can be the starting point of all efforts: identification, reduction of likelihood of risks to occur and mitigation. Once a conscience process of risk management along those three basic functions is designed and implemented, risk in public procurement can be de\u2010mystified, all actors involved can reduce their risk aversion and thus increase the inclination of procuring innovation”.<\/em><\/p><\/blockquote>\n\n\n\n Wydaje si\u0119, \u017ce istniej\u0105 obecnie wszelkie warunki, aby zam\u00f3wienia publiczne zacz\u0119\u0142y na powa\u017cnie pe\u0142ni\u0107 rol\u0119 stymulatora innowacyjno\u015bci w Polsce. Czas zatem na to, by promocja innowacyjno\u015bci obj\u0119\u0142a nie tylko deklaracje polityczne i programy wsparcia o z natury rzeczy ograniczonym zasi\u0119gu, lecz aby realizowa\u0142a si\u0119 przez konkretne wydatki w ramach zam\u00f3wie\u0144 publicznych.<\/p>\n\n\n\n Zamawiaj\u0105cy publiczni, kt\u00f3rymi wszak\u017ce s\u0105 takie podmioty jak ministerstwa, agencje rz\u0105dowe, samorz\u0105dy terytorialne czy szereg przedsi\u0119biorstw energetycznych i kolejowych, mog\u0105 w\u00f3wczas nie tylko w\u0142asnym przyk\u0142adem wskazywa\u0107 kierunki rozwoju, ale r\u00f3wnie\u017c konkretnie wspomaga\u0107 start-upy poprzez dawanie im szans na realizacj\u0119 konkretnych projekt\u00f3w oraz finansowanie prac R&D.<\/p>\n\n\n\n Dzi\u0119ki realizacji takich zam\u00f3wie\u0144 polska gospodarka zyska przedsi\u0119biorc\u00f3w z konkretnymi nowymi produktami i us\u0142ugami, ze zdobytym do\u015bwiadczeniem, a sami zamawiaj\u0105cy otrzymaj\u0105 innowacyjne rozwi\u0105zania, z kt\u00f3rych korzysta\u0107 b\u0119dziemy po\u015brednio my wszyscy.<\/p>\n\n\n\n