{"id":21,"date":"2019-02-16T11:08:58","date_gmt":"2019-02-16T11:08:58","guid":{"rendered":"http:\/\/digitalbabel.legal\/?p=21"},"modified":"2020-09-22T15:01:21","modified_gmt":"2020-09-22T15:01:21","slug":"cyfrowa-transformacja-a-wartosci","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/digitalbabel.legal\/digitalizacja\/cyfrowa-transformacja-a-wartosci\/","title":{"rendered":"Cyfrowa transformacja a warto\u015bci"},"content":{"rendered":"\n

Co to jest cyfrowa transformacja?<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Cyfryzacja to proces, kt\u00f3ry post\u0119puje od lat we wszystkich sektorach gospodarki, jednak dopiero od niedawna zacz\u0105\u0142 wyra\u017anie nabiera\u0107 tempa.<\/p>\n\n\n\n

Tempo cyfrowej transformacji zale\u017cy od wielu czynnik\u00f3w \u2013 cz\u0119\u015b\u0107 przedsi\u0119biorstw k\u0142adzie nacisk na usprawnienie wewn\u0119trznych proces\u00f3w przy pomocy technologii informatycznych, inne stawiaj\u0105 na cyfryzacj\u0119 interakcji z klientem. Szczeg\u00f3lnie ten drugi aspekt cyfryzacji ma istotne znaczenie, gdy\u017c tak przekszta\u0142cone procesy cz\u0119sto wywieraj\u0105 du\u017cy wp\u0142yw na otoczenie biznesowe, niekiedy wi\u0119kszy, ni\u017c by\u0142o to zamierzone.<\/p>\n\n\n\n

Wielu wydaje si\u0119, \u017ce cyfryzacja to proste przeniesienie proces\u00f3w biznesowych do \u015brodowiska informatycznego. Jednak w praktyce okazuje si\u0119, \u017ce niekt\u00f3re rozwi\u0105zania nie przyjmuj\u0105 si\u0119, za\u015b inne przyjmuj\u0105 si\u0119 tak szybko, \u017ce staj\u0105 si\u0119 standardem i wp\u0142ywaj\u0105 na oczekiwania klient\u00f3w i partner\u00f3w biznesowych nie tylko w relacjach \u015bci\u015ble \u201ecyfrowych\u201d, ale tak\u017ce tradycyjnych.<\/p>\n\n\n\n

Cyfryzacja ma zatem walor trwa\u0142ego zmieniania ca\u0142ych sektor\u00f3w i obszar\u00f3w biznesowych. Co ciekawe, cz\u0119sto tych dalekosi\u0119\u017cnych efekt\u00f3w nie widzimy w chwili podejmowania decyzji o cyfrowej transformacji.<\/p>\n\n\n\n

Projektowanie cyfrowej transformacji a prawo i warto\u015bci<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Wdra\u017canie system\u00f3w informatycznych zaczyna si\u0119 zazwyczaj od opisania proces\u00f3w biznesowych w danej organizacji (tzw. analiza wymaga\u0144 funkcjonalnych), kt\u00f3re nast\u0119pnie znajduj\u0105 odzwierciedlenie w ramach oferowanego oprogramowania.<\/p>\n\n\n\n

W ramach takiego mapowania proces\u00f3w cz\u0119sto nie\u015bwiadomie wbudowuje si\u0119 w system informatyczny pewne za\u0142o\u017cenia, kt\u00f3re nie s\u0105 oboj\u0119tne z punktu widzenia warto\u015bci \u2013 zar\u00f3wno spo\u0142eczno-gospodarczych jak i etycznych. Uwidacznia si\u0119 to zw\u0142aszcza wtedy, gdy stosowanie systemu prowadzi do sytuacji, w kt\u00f3rej dotychczasowy spos\u00f3b dzia\u0142ania os\u00f3b obj\u0119tych danych procesem musi ulec zmianie.<\/p>\n\n\n\n

Takie za\u0142o\u017cenia s\u0105 czym\u015b oczywistym w przypadku legislacji, gdzie normy prawa s\u0105 \u015bwiadomie  wykorzystywane dla wprowadzania okre\u015blonych zmian w zachowaniu ludzi. Przyk\u0142adowo normy prawa karnego maj\u0105 wprost na celu wp\u0142ywanie na zachowanie ludzi.<\/p>\n\n\n\n

Okazuje si\u0119, \u017ce tak\u017ce systemy IT mog\u0105 wywiera\u0107 podobny wp\u0142yw na zachowanie ludzi, a tym samym na promowanie okre\u015blonych warto\u015bci. Cz\u0119sto jest to subtelny efekt, jednak gdy systemy IT s\u0105 wykorzystywane do stosowania prawa, staje si\u0119 to bardziej widoczne.<\/p>\n\n\n\n

Przy projektowaniu systemu IT trzeba podj\u0105\u0107 szereg decyzji o tym, jak technologia b\u0119dzie dzia\u0142a\u0107, i co mo\u017ce lub czego nie mo\u017ce robi\u0107. Takie wybory mog\u0105 wydawa\u0107 si\u0119 neutralne lub wynikaj\u0105ce z uwarunkowa\u0144 o technicznym charakterze. Jednak gdy technologia staje si\u0119 szeroko stosowana, takie wybory mog\u0105 promowa\u0107 okre\u015blone warto\u015bci w stosunku do innych.<\/p>\n\n\n\n

Harry Surden<\/a> w swym artykule \u201eValues Embedded in Legal Artificial Intelligence\u201d<\/a> podaje przyk\u0142ad elektronicznych baz procesowych. Od oko\u0142o roku 2000 s\u0105dy w USA zacz\u0119\u0142y przechodzi\u0107 z dokument\u00f3w papierowych na elektroniczne. Projektanci tych system\u00f3w stan\u0119li przed konieczno\u015bci\u0105 podj\u0119cia szeregu decyzji dotycz\u0105cych np. mo\u017cliwo\u015bci przeszukiwania dokument\u00f3w s\u0105dowych lub ich dost\u0119pno\u015bci w Internecie. Wyb\u00f3r technologii do przeszukiwania akt sprawy i sposobu ich udost\u0119pnienia online mo\u017cna rozumie\u0107 jako promowanie okre\u015blonych warto\u015bci – takich jak publiczna dost\u0119pno\u015b\u0107 i przejrzysto\u015b\u0107 wymiaru sprawiedliwo\u015bci kosztem innych warto\u015bci – takich jak prywatno\u015b\u0107 stron. System online mo\u017ce dawa\u0107 mo\u017cliwo\u015b\u0107 tylko dost\u0119pu do akt sprawy, bez mo\u017cliwo\u015bci przeszukiwania. Mo\u017ce on tak\u017ce dawa\u0107 mo\u017cliwo\u015b\u0107 przeszukiwania tre\u015bci wszystkich pism procesowych, co u\u0142atwia osobom trzecim np. wyszukiwanie informacji prywatnych w ramach takich pism procesowych, kt\u00f3re mog\u0105 nast\u0119pnie wykorzysta\u0107.<\/p>\n\n\n\n

W fazie projektowania ww. decyzje mog\u0105 zapada\u0107 ze wzgl\u0119d\u00f3w tylko technicznych \u2013 wydajno\u015bci i skalowalno\u015bci sytemu, \u0142atwo\u015bci obs\u0142ugi itd.  Mog\u0105 one jednak mie\u0107 efekt uboczny w postaci subtelnego wspierania pewnych warto\u015bci (np. dost\u0119pno\u015b\u0107 informacji) kosztem innych (np. ochrona prywatno\u015bci).<\/p>\n\n\n\n

Dostrzeg\u0142 to ju\u017c zreszt\u0105 europejski ustawodawca, wprowadzaj\u0105c w RODO wym\u00f3g stosowania zasady privacy by design, czyli uwzgl\u0119dnienia ochrony danych osobowych w fazie projektowania sposob\u00f3w przetwarzania danych.<\/p>\n\n\n\n

Przyk\u0142ad pierwszy \u2013 eKRS<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Post\u0119powanie rejestrowe w Krajowym Rejestrze S\u0105dowym jest typowym przyk\u0142adem procesu idealnie nadaj\u0105cego si\u0119 do elektronizacji. Jest to proces o charakterze administracyjnym, kt\u00f3ry ma istotne znaczenie dla funkcjonowania wszystkich podmiot\u00f3w wpisywanych do KRS.<\/p>\n\n\n\n

Proces elektronizacji post\u0119powania przez KRS rozpocz\u0105\u0142 si\u0119 od sprawozda\u0144 finansowych. Od 15 marca 2018 r. sp\u00f3\u0142ki mog\u0105 z\u0142o\u017cy\u0107 sprawozdanie finansowe sp\u00f3\u0142ki do KRS tylko elektronicznie.<\/p>\n\n\n\n

Jednak\u017ce na podstawie znowelizowanego art. 19e ustawy o Krajowym Rejestrze S\u0105dowym mo\u017ce to zrobi\u0107 tylko osoba fizyczna, kt\u00f3rej numer PESEL jest ju\u017c ujawniony w Rejestrze, wpisana jako wsp\u00f3lnik lub cz\u0142onek organu uprawnionego do reprezentowania.<\/p>\n\n\n\n

W praktyce oznacza to, \u017ce zarz\u0105d nowo powo\u0142any albo z\u0142o\u017cony jedynie z cudzoziemc\u00f3w nie b\u0119dzie m\u00f3g\u0142 z\u0142o\u017cy\u0107 sprawozdania, cho\u0107 ma do tego teoretycznie prawo. Tym samym elektronizacja pozbawi\u0142a takie sp\u00f3\u0142ki realnej mo\u017cliwo\u015bci z\u0142o\u017cenia sprawozdania.<\/p>\n\n\n\n

Jak dosz\u0142o to takiej sytuacji?<\/h3>\n\n\n\n

W rz\u0105dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze S\u0105dowym przes\u0142anym do Sejmu<\/a>, art. 19e pkt. 2 brzmia\u0142: <\/p>\n\n\n\n

“Zg\u0142oszenie podpisuje kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP co najmniej jedna osoba uprawniona do reprezentowania podmiotu wpisana do Rejestru, a w przypadku os\u00f3b prawnych co najmniej jedna osoba wchodz\u0105ca w sk\u0142ad organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu”<\/em>.<\/p><\/blockquote>\n\n\n\n

Sprawozdanie w formie elektronicznej mog\u0142a zatem z\u0142o\u017cy\u0107 ka\u017cda osoba uprawniona – cz\u0142onek zarz\u0105du lub pe\u0142nomocnik. Przepis ten zosta\u0142 zmieniony w toku prac sejmowych, gdy\u017c uznano, \u017ce nale\u017cy zadba\u0107, aby zg\u0142oszenie mog\u0142a podpisywa\u0107 wy\u0142\u0105cznie osoba fizyczna i przyj\u0119to, \u017ce w tym celu nale\u017cy wymaga\u0107 od niej numeru PESEL<\/a>.<\/p>\n\n\n\n

Przy podejmowaniu tej decyzji wzi\u0119to zatem pod uwag\u0119 kwestie techniczno-organizacyjne, nie dostrzegaj\u0105c tego, \u017ce taka decyzja b\u0119dzie mia\u0142a dalekosi\u0119\u017cny wp\u0142yw na sp\u00f3\u0142ki handlowe, dyskryminuj\u0105c szereg sp\u00f3\u0142ek dzia\u0142aj\u0105cych w Polsce.<\/p>\n\n\n\n

Wnioskodawcy nie zauwa\u017cyli, \u017ce ta \u2013 zapewne ich zdaniem ma\u0142o istotna kwestia \u2013 wywrze olbrzymi wp\u0142yw na rynek, mi\u0119dzy innymi zmuszaj\u0105c sp\u00f3\u0142ki do podj\u0119cia szeregu dzia\u0142a\u0144 i poniesienia koszt\u00f3w niezb\u0119dnych do dostosowania si\u0119 do tych wymog\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n

Przyk\u0142ad drugi \u2013 elektroniczne zam\u00f3wienia publiczne<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Od 18 pa\u017adziernika 2018 r. zam\u00f3wienia publiczne powy\u017cej prog\u00f3w unijnych s\u0105 prowadzone z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej. Oznacza to, \u017ce we wszystkich takich post\u0119powaniach zam\u00f3wieniowych ca\u0142o\u015b\u0107 komunikacji elektronicznej pomi\u0119dzy wykonawc\u0105 a zamawiaj\u0105cym odbywa si\u0119 ca\u0142kowicie w formie elektronicznej \u2013 od z\u0142o\u017cenia oferty po zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty.<\/p>\n\n\n\n

Mimo tego, \u017ce o dacie wej\u015bcia w \u017cycie tej zmiany wiedzieli wszyscy uczestnicy rynku zam\u00f3wieniowego co najmniej od lutego 2014 r. (uchwalenie nowych dyrektyw zam\u00f3wieniowych), a tre\u015b\u0107 nowych przepis\u00f3w by\u0142a znana od lipca 2016 r., to elektronizacja i jej konsekwencje wszystkich zaskoczy\u0142y.<\/p>\n\n\n\n

Zaskoczony by\u0142 tak\u017ce ustawodawca, kt\u00f3ry ostatnie przepisy wykonawcze niezb\u0119dne do ruszenia elektronizacji wyda\u0142 17 pa\u017adziernika po po\u0142udniu<\/a>. Ich vacatio legis<\/em> wynosi\u0142o nieca\u0142e 8 godzin.<\/p>\n\n\n\n

Sk\u0105d zaskoczenie?<\/h3>\n\n\n\n

Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce nie da si\u0119 wprowadzi\u0107 elektronizacji zam\u00f3wie\u0144 publicznych ograniczonej tylko do kr\u0119gu wykonawc\u00f3w i zamawiaj\u0105cych. Obowi\u0105zek komunikacji elektronicznej w zam\u00f3wieniach sprawi\u0142, \u017ce szereg innych proces\u00f3w gospodarczych, kt\u00f3re funkcjonowa\u0142y w formie papierowej, tak\u017ce musi si\u0119 na gwa\u0142t zdigitalizowa\u0107. Teoretycznie art. 781<\/sup> kc stawia znak r\u00f3wno\u015bci mi\u0119dzy form\u0105 elektroniczn\u0105 a form\u0105 pisemn\u0105, ale w praktyce tylko forma elektroniczna nadaje si\u0119 do zastosowania w ramach komunikacji elektronicznej.<\/p>\n\n\n\n

Elektronizacja zam\u00f3wie\u0144 publicznych wywar\u0142a zatem wp\u0142yw na ca\u0142y rynek, oddzia\u0142uj\u0105c na szereg podmiot\u00f3w. Mi\u0119dzy innym spowodowa\u0142a, \u017ce w kwalifikowany podpis elektroniczny musi si\u0119 zaopatrzy\u0107 ca\u0142a rzesza os\u00f3b:<\/p>\n\n\n\n