W dniu 28 maja 2019 r. wesz\u0142o w \u017cycie rozporz\u0105dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2018\/1807 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie ram swobodnego przep\u0142ywu danych nieosobowych w Unii Europejskiej (Rozporz\u0105dzenie). To kr\u00f3tkie, 10-stronicowe Rozporz\u0105dzenie, kt\u00f3rego istot\u0119 mo\u017cna stre\u015bci\u0107 nast\u0119puj\u0105co:<\/p>\n\n\n\n
Unia Europejska postanowi\u0142a usun\u0105\u0107, a przynajmniej ograniczy\u0107, dwie przeszkody w rozwoju europejskiej gospodarki opartej na danych, tj.:<\/strong><\/p>\n\n\n\n W tym celu Rozporz\u0105dzenie wprowadza wyra\u017any prawny zakaz nak\u0142adania przez pa\u0144stwa cz\u0142onkowskie ogranicze\u0144 lokalizacyjnych (hard law). Jednocze\u015bnie jednak zach\u0119ca do tworzenia bran\u017cowych samoregulacji okre\u015blaj\u0105cych zasady przenoszenia danych (soft law).<\/p>\n\n\n\n Art. 4 ust. 1 Rozporz\u0105dzenia ustanawia zasad\u0119 swobodnego przep\u0142ywu danych w Unii poprzez wprowadzenie zakazu nak\u0142adania wymog\u00f3w dotycz\u0105cych lokalizacji danych, chyba \u017ce s\u0105 one uzasadnione wzgl\u0119dami bezpiecze\u0144stwa publicznego zgodnie z zasad\u0105 proporcjonalno\u015bci.<\/p>\n\n\n\n Co wi\u0119cej, do dnia 30 maja 2021 r. pa\u0144stwa cz\u0142onkowskie maj\u0105 zapewni\u0107 uchylenie wszelkich istniej\u0105cych wymog\u00f3w dotycz\u0105cych lokalizacji danych, kt\u00f3re nie s\u0105 zgodne z ww. zasad\u0105.<\/p>\n\n\n\n Co ciekawe, chocia\u017c mamy tu do czynienia z rozporz\u0105dzeniem, a nie z dyrektyw\u0105, jego adresatem s\u0105 przede wszystkim pa\u0144stwa cz\u0142onkowskie. Ww. przepis wymaga bowiem swoistej, “negatywnej” transpozycji, polegaj\u0105cej na usuni\u0119ciu regulacji sprzecznych z rozporz\u0105dzeniem.<\/p>\n\n\n\n Osoby fizyczne maj\u0105 zagwarantowan\u0105 przenoszalno\u015b\u0107 swoich danych osobowych na podstawie art. 20 RODO. Prawodawca unijny nie zdecydowa\u0142 si\u0119 (na razie) na wprowadzenie obowi\u0105zku zapewnienia przenaszalno\u015bci danym nieosobowym.<\/p>\n\n\n\n Art. 6 Rozporz\u0105dzenia wyra\u017ca jedynie wsparcie Komisji dla opracowywania “samoregulacyjnych kodeks\u00f3w post\u0119powania na poziomie Unii<\/em>“, kt\u00f3re powinny ustala\u0107 najlepsze praktyki w zakresie u\u0142atwiania zmiany dostawcy us\u0142ug i przenoszenia danych z wykorzystaniem powszechnie u\u017cywanych format\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n Prawo do przenoszalno\u015bci danych nieosobowych nie jest zatem norm\u0105, kt\u00f3r\u0105 mo\u017cna by egzekwowa\u0107 na podstawie przepis\u00f3w rozporz\u0105dzenia, a pozostaje jedynie materi\u0105 do samoregulacji. Dopiero w przypadku braku satysfakcjonuj\u0105cych dzia\u0142a\u0144 ze strony biznesu, Komisja rozwa\u017cy mo\u017cliwo\u015b\u0107 wprowadzenia bardziej jednoznacznych unormowa\u0144.<\/p>\n\n\n\n Cyfryzacja gospodarki post\u0119puje coraz szybciej. Cech\u0105 szczeg\u00f3ln\u0105 proces\u00f3w cyfryzacji Anno Domini 2019 jest brak ograniczenia do sektora TMT. Digitalizacja obejmuje ju\u017c wszystkie sektory gospodarki i ca\u0142e spo\u0142ecze\u0144stwa.<\/p>\n\n\n\n Procesy digitalizacyjne post\u0119powa\u0142y od dawna, jednak nabra\u0142y one szybko\u015bci wraz z rozwojem takich technologii jak komunikacja 5G, sztuczna inteligencja, Internet Rzeczy, czy systemy autonomiczne.<\/p>\n\n\n\n Rozporz\u0105dzenie w sprawie ram swobodnego przep\u0142ywu danych nieosobowych stanowi element digitalizacji w skali Unii Europejskiej, czyli budowy jednolitego rynku cyfrowego w Unii.<\/p>\n\n\n\n W centrum proces\u00f3w cyfryzacyjnych s\u0105 bowiem dane, zar\u00f3wno osobowe, jak i te, kt\u00f3re nie pozwalaj\u0105 na identyfikacj\u0119 \u017cadnej osoby \u2013 dane nieosobowe. Ka\u017cdy zako\u0144czony powodzeniem proces digitalizacyjny prowadzi do powstania nowych danych, kt\u00f3rych analiza, zw\u0142aszcza w po\u0142\u0105czeniu z us\u0142ugami i produktami, mo\u017ce przynie\u015b\u0107 ogromne korzy\u015bci, zw\u0142aszcza, gdy dokonywana jest w spos\u00f3b zautomatyzowany.<\/p>\n\n\n\n Przyk\u0142adowo, nowe narz\u0119dzia pomiarowe w wielu dziedzinach (zar\u00f3wno w przemy\u015ble, jak i rolnictwie) nie dokonuj\u0105 pomiar\u00f3w w autonomiczny spos\u00f3b, lecz przesy\u0142aj\u0105 dane przez Internet do system\u00f3w producenta miernika, kt\u00f3re je przetwarzaj\u0105 i odsy\u0142aj\u0105 wynik do urz\u0105dzenia pomiarowego. Powoduje to, \u017ce dane, kt\u00f3re do tej pory by\u0142y w posiadaniu wy\u0142\u0105cznie w\u0142a\u015bciciela urz\u0105dzenia, s\u0105 obecnie tak\u017ce w posiadaniu jego producenta, kt\u00f3ry mo\u017ce wykorzysta\u0107 je do nieustannego doskonalenia technologii pomiarowej.<\/p>\n\n\n\n Przetwarzanie danych rodzi jednak szereg problem\u00f3w prawnych. Od roku rynek powoli wypracowuje standardy post\u0119powania dotycz\u0105cy danych osobowych na gruncie RODO, jednak i dane nieosobowe budz\u0105 szereg w\u0105tpliwo\u015bci.<\/p>\n\n\n\n W\u015br\u00f3d pojawiaj\u0105cych si\u0119 zagadnie\u0144 prawnych wymienia si\u0119 m.in. prawo do w\u0142asno\u015bci danych, prawo dost\u0119pu do cudzych danych, prawo ich ponownego wykorzystywania, ochrona poufno\u015bci danych czy uczciwe i konkurencyjne warunki obrotu danymi.<\/p>\n\n\n\n Przetwarzanie danych powstaj\u0105cych w wyniku digitalizacji w nowych modelach biznesowych prowadzi do konflikt\u00f3w z innymi prawami i interesami, na przyk\u0142ad prawami w\u0142asno\u015bci intelektualnej. Dobrym przyk\u0142adem mog\u0105 by\u0107 spory mi\u0119dzy w\u0142a\u015bcicielami tre\u015bci chronionych prawem autorskim a platformami umo\u017cliwiaj\u0105cymi u\u017cytkownikom dzielenie si\u0119 utworami lub kontrowersje dotycz\u0105ce legalno\u015bci eksploracji danych zawartych w utworach chronionych prawem autorskim (data mining<\/em>).<\/p>\n\n\n\n Tych problem\u00f3w Rozporz\u0105dzenie w \u017caden spos\u00f3b nie reguluje. Wprowadza dwie fundamentalne zasady, z kt\u00f3rymi trudno si\u0119 nie zgodzi\u0107, jednak nadal poza zakresem regulacji prawnej pozostaj\u0105 kwestie konflikt\u00f3w powstaj\u0105cych w ramach wymiany danych nieosobowych.<\/p>\n\n\n\n Dotychczas dane nieosobowe wyst\u0119powa\u0142y w izolowanych, autonomicznych bazach danych, a obecnie s\u0105 przedmiotem wyrafinowanych transakcji gospodarczych. Dane s\u0105 przedmiotem rozmaitych dzia\u0142a\u0144 opartych na danych, kt\u00f3re prowadz\u0105 do budowania ich warto\u015bci gospodarczej:<\/p>\n\n\n\n Z jednej strony oczywista jest warto\u015b\u0107 wynikaj\u0105ca ze wsp\u00f3\u0142dzielenia danych, jednak z drugiej powstaje wiele obaw dotycz\u0105cych poufno\u015bci czy konkurencji.<\/p>\n\n\n\n Przyk\u0142adowo linie lotnicze s\u0105 \u015bwiadome, \u017ce wsp\u00f3\u0142dzielenie danych dotycz\u0105cych lot\u00f3w na danych samolotach z innymi liniami lotniczymi oraz producentami samolot\u00f3w mo\u017ce pozwoli\u0107 na zwi\u0119kszenie poziomu bezpiecze\u0144stwa. Z drugiej jednak strony linie s\u0105 coraz bardziej \u015bwiadome warto\u015bci tych danych oraz tego, \u017ce w zestawach danych o konkretnym locie ukryte s\u0105 informacje pozwalaj\u0105ce np. na ocen\u0119 bezpiecze\u0144stwa danego lotu, wydajno\u015bci pilota i szeregu innych kwestii tradycyjnie uwa\u017canych za stanowi\u0105ce tajemnic\u0119 przedsi\u0119biorstwa.<\/p>\n\n\n\n R\u00f3\u017cne modele wsp\u00f3\u0142dzielenia takich danych s\u0105 obecnie przedmiotem test\u00f3w. Tym niemniej na obecn\u0105 chwil\u0119, ka\u017cdy przedsi\u0119biorca decyduj\u0105cy si\u0119 na udost\u0119pnienie swoich danych przemys\u0142owych winien uwa\u017cnie rozwa\u017cy\u0107 korzy\u015bci i wady takiego rozwi\u0105zania. Warto podkre\u015bli\u0107 jednak, \u017ce cz\u0119sto to jest raczej szansa ni\u017c zagro\u017cenie \u2013 gdy\u017c poprzez korzystanie ze wsp\u00f3\u0142dzielenia danych dana firma mo\u017ce poczyni\u0107 wi\u0119ksze i szybsze post\u0119py ni\u017c gdyby analizowa\u0142a tylko swoje dane zbierane w ramach swojego przedsi\u0119biorstwa.<\/p>\n\n\n\n Wej\u015bcie w \u017cycie Rozporz\u0105dzenia nale\u017cy zatem przyj\u0105\u0107 pozytywnie, jednak nale\u017cy pami\u0119ta\u0107, \u017ce \u2013 w przeciwie\u0144stwie do danych osobowych \u2013 przedsi\u0119biorcy nie mog\u0105 liczy\u0107 na kompleksow\u0105 ustawow\u0105 regulacj\u0119 i powinni sami zadba\u0107 o ochron\u0119 swoich interes\u00f3w i danych nieosobowych, w szczeg\u00f3lno\u015bci w\u0142a\u015bciwie konstruuj\u0105c umowy dotycz\u0105ce udost\u0119pniania takich danych.<\/p>\n\n\n\nZakaz ogranicze\u0144 lokalizacyjnych<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
Zasada przenoszalno\u015bci danych<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
Wnioski dla przedsi\u0119biorc\u00f3w<\/strong><\/h2>\n\n\n\n